Het lijkt wellicht het ideale scenario: afspraken maken over het al dan niet betalen van partneralimentatie op het moment dat de verhoudingen goed zijn, bijvoorbeeld al bij huwelijkse voorwaarden. Toch is dat onder het huidige recht niet mogelijk. Eind 2022 heeft de Hoge Raad (het hoogste rechtsprekende orgaan van Nederland) zich uitgelaten over de vraag of deze wetgeving aan verandering toe is. In dit blog vertel ik je daar meer over.
Partneralimentatie
Van oudsher heerst in Nederland de overtuiging dat (ex-)echtgenoten onderhoudsplichtig zijn jegens elkaar. De huwelijkse band schept een verbintenis die met zich meebrengt dat zij óók na het eindigen van het huwelijk gehouden zijn elkaar - tot op zekere hoogte - te onderhouden indien een van hen daartoe zelf financieel (nog) niet in staat is.
Partneralimentatie in beweging
Het leerstuk van de partneralimentatie is de afgelopen periode flink in beweging geweest. Zo is met de Wet Herziening Partneralimentatie de maximale alimentatieduur fors verkort. Onder het oude recht, was deze alimentatietermijn maximaal 12 jaar. Onder het nieuwe recht is deze termijn in beginsel maximaal 5 jaar. Meer details over deze wet, lees je in dit blog.
Maar niet alleen voor wat betreft de alimentatieduur is er veel te doen over het onderwerp partneralimentatie.
Afspraken over alimentatie al vóór het huwelijk maken?
Onder de huidige wetgeving is het niet mogelijk dat echtgenoten al vóór of tijdens het huwelijk afspraken te maken over het al dan niet verschuldigd zijn van partneralimentatie. In de wet is namelijk opgenomen dat "overeenkomsten waarbij van het volgens de wet verschuldigde levensonderhoud wordt afgezien" niet geldig zijn. De enige uitzondering die hierbij geldt, is dat echtgenoten wel tijdens het huwelijk afspraken mogen maken over partneralimentatie indien de echtscheiding in het vooruitzicht ligt.
Al langere tijd wordt vanuit diverse hoeken van de maatschappij de vraag gesteld of deze wetgeving nog wel past bij de huidige tijdsgeest. Zou het niet mogelijk moeten zijn dat echtgenoten bijvoorbeeld in huwelijkse voorwaarden al afspreken dat zij elkaar na een echtscheiding geen partneralimentatie verschuldigd zijn? Volgens voorstanders zou dit passen bij de vrijheid van echtgenoten om af te spreken wat zij zelf willen en het zou bovendien passen bij de veranderde tijdsgeest, waarin steeds vaker beide echtgenoten op eigen benen kunnen staan.
Oordeel van de Hoge Raad
Desondanks heeft de Hoge Raad deze vraag eind 2022 ontkennend beantwoord. Evenals in 1980 en in 1996 oordeelt de Hoge Raad ook nu dat de wet duidelijk is. Een afspraak die vóór of tijdens het huwelijk is gemaakt en waarbij wordt afgezien van partneralimentatie is nietig (niet geldig). De Hoge Raad blijft bij zijn eerdere oordeel, dat de enige uitzondering die hier geldt bestaat voor gemaakte afspraken met het oog op de echtscheiding.
Het valt daarbij op dat de Hoge Raad overweegt dat, indien het inderdaad wenselijk wordt geacht dat het mogelijk is om al vóór het huwelijk afspraken te maken over de partneralimentatie, het de taak van de wetgever is de wet te wijzigen. Wellicht dat er in de toekomst dus nog verandering komt in dit onderwerp, maar vooralsnog is het niet mogelijk om bij huwelijkse voorwaarden al af te zien van partneralimentatie.
